του Τζεφ Σαντζ
Η σημερινή περίοδος των ιμπεριαλιστικών θηριωδιών και οι σχετικές συζητήσεις εντός των αναρχικών κινημάτων για τον αντιιμπεριαλισμό και την αντιαποικιοκρατία, την επιστροφή της γης και την εθνική απελευθέρωση, δείχνουν τόσο την ανάγκη να ασχοληθούμε με τις ιστορικές αναρχικές θέσεις για την αποικιοκρατία και τον ιμπεριαλισμό, όσο και μια κάποια έλλειψη εξοικείωσης με αυτά. Πολλά σημαντικά ιστορικά αναρχικά επιχειρήματα έχουν παραβλεφθεί ή ξεχαστεί.
Ανατρέχοντας και αναδεικνύοντας ιστορικές αναρχικές θέσεις, θέλω να αναφερθώ σε κάποια από αυτά τα παραγνωρισμένα έργα με σύντομο και προσιτό τρόπο. Ξεκινάω με την σύντομη αυτή παρουσίαση της αντίθεσης του Βίκτορ Σερζ στην αποικιοποίηση του Κονγκό από το Βέλγικο κράτος και της σοσιαλδημοκρατικής ηγεσίας της περιόδου.
Το άρθρο του Σερζ στα 1908 «Σχετικά με το Κονγκό», γράφτηκε από στην πρώιμη περίοδο του ως αναρχικός στο Βέλγιο. Ο Σερζ θα διαχωριζόταν από τους σοσιαλδημοκράτες της περιόδου όταν το κόμμα, υπό την ηγεσία του Βαντερβέλντε, επιδίωξε να δικαιολογήσει την προσάρτηση του Κονγκό από το Βέλγικο κράτος, μετά το τέλος της βάρβαρης κυριαρχίας του βασιλιά Λεοπόλδου Β’.
Το Κονγκό σήμερα, βεβαίως, παραμένει ένα κεντρικό σημείο του δολοφονικού ιμπεριαλιστικού πλιάτσικου. Εκατομμύρια Κονγκολέζοι έχουν σκοτωθεί στα επιτυχημένα ιμπεριαλιστικά μακελειά, καθοδηγημένα από το κυνήγι του κεφαλαίου για τον ορυκτό πλούτο της χώρας, συμπεριλαμβανομένων ορυκτών που είναι αναγκαία για τις σημερινές τεχνολογικές (και πολεμικές) οικονομίες.
«Σχετικά με το Κονγκό»
Το ζήτημα της εποχής ήταν εάν το Βέλγικο κράτος θα επαναποικιοποιούσε (προσαρτούσε) το Κονγκό μετά το τέλος της Ελεύθερης Πολιτείας του Κονγκό το οποίο ο Βέλγος βασιλέας Λεοπόλδος Β’ είχε αποικήσει ως δική του ιδιοκτησία. Ο Βίκτορ Σερζ είχε ήδη πάρει πρωταγωνιστικό ρόλο στην καταδίκη της βάρβαρης εξουσίας του Λεοπόλδου Β’ στην Ελεύθερη Πολιτεία του Κονγκό. Δεν ήθελε να δει τη συνέχεια της αποικιοκρατίας με ένα άλλο όνομα, αυτή τη φορά κάτω από το Βέλγικο κράτος.
Δημοσιευμένο τον Μάη του 1908, στην εφημερίδα Le Communiste (Ο Κομμουνιστής), στο «Σχετικά με το Κονγκό» βλέπουμε τον Σερζ να μπαίνει κατευθείαν στην καρδιά του ζητήματος, το οποίο κατονομάζει ανοιχτά και χωρίς περιστροφές ως αποικιοκρατία. Σε άγριο τόνο γράφει:
«Ακόμα και αν δεν μιλάμε για τη διαδικασία αμφίβολης ειλικρίνειας που συνίσταται στην προσάρτηση μιας χώρας και ενός λαού πάνω στους οποίους δεν έχουμε κανένα άλλο δικαίωμα εκτός από αυτό του ισχυρότερου· ακόμη και αν δεν μιλάμε για τη νοοτροπία των κατώτερων ή των λεγόμενων κατώτερων λαών όπως εσείς και εγώ για τα κοπάδια των αρνιών που κουρεύουμε πριν τα φάμε, σκεπτόμενος αυτό που ονομάζεται αποικισμός, βλέπω πτυχές αυτού που με κάνουν να προβληματίζομαι.»
Οι προβληματισμοί του αναδεικνύουν όλες τις εμπλεκόμενες φαυλότητες της αποικιοκρατίας: «Υπάρχουν ειρηνικά χωριά που αποδεκατίζονται από την καταναγκαστική εργασία, λόγω του ότι η δολοφονική βιομηχανία μας εισήχθη και επεβλήθη ξαφνικά, στρατιωτικές εκστρατείες που καταστρέφουν την ύπαιθρο, σπέρνοντας τον τρόμο, το μίσος, την πείνα…»
Ο Σερζ περιγράφει την εξευτελιστική βία που οι αποικιοκρατικές εκστρατείες ασκούν ακόμα και σήμερα στο Κονγκό: «Υπάρχει μια χώρα πλημμυρισμένη στο αίμα από στρατιώτες των οποίων τα ζωώδη ένστικτα απελευθερώνονται, με χωριά να καίγονται, άντρες να εκτελούνται μαζικά, γυναίκες να βιάζονται… Τι ειρωνεία: οι πατρίδες άλλων ανθρώπων υπόκεινται τις πυρές και τα σπαθιά των δικών μας πατριωτών.»
Ο Σερζ επιστρέφει στην αποικιοκρατική βία της Βέλγικης αποικιοκρατίας σε ένα άλλο κομμάτι, γραμμένο τέσσερα χρόνια αργότερα, με το όνομα “Οι Αληθινοί Εγκληματίες”. Ο Σερζ κατονομάζει ως πραγματικούς εγκληματίες τους καπιταλιστές που λεηλατούν τους εργάτες και τον πλανήτη για το κέρδος. Αυτούς που κάνουν εξαγωγή των εγκλημάτων τους μέσω της αποικιοκρατίας.
Με έναν τρόπο που προεικονίζει, σκιαγραφώντας, την ανάλυση που προτάθηκε λεπτομερώς από τον Φραντς Φανόν, ο Σερζ θέτει το ζήτημα των επιπτώσεων της αποικιοκρατίας στον αποικιοκράτη. Ο Σερζ αναρωτιέται: «Και για μας; Θα είναι οι γιοι, οι αδερφοί και οι πατεράδες μας που ξεκινώντας για ‘κει προσελκύονται από τις παραπλανητικές εμφανίσεις και επιστρέφοντας σε μας -όταν επιστρέψουν- φλέγονται από πυρετό, υποβαθμισμένοι, μολυσμένοι.» Ο Σερζ διευκρινίζει, την ίδια ώρα, ότι «δε νοιώθω κανένα οίκτο γι’ αυτούς που θα πάνε εκεί και θα πεθάνουν σε μια αποστολή που ταιριάζει στους δολοφόνους».
Ο Σερζ κατευθύνει τη σαρωτική καταδίκη του ενάντια στους Βέλγους Σοσιαλδημοκράτες και την υπηρεσία τους στη Βέλγικη μπουρζουαζία. Γράφει: «Η αστική μας τάξη θα παχύνει με όλο αυτό το εξαργυρωμένο αίμα και ιδρώτα. Τα λεφτά που μαζεύτηκαν εκεί στη λάσπη, στη ματωμένη σκιά των δασών, θα χρησιμεύσουν για να μας υποδουλώσουν εδώ και να πληρώσουν τους δημίους». Αναγνωρίζει ότι η αποικιοκρατία είναι πάντα και ταξικός πόλεμος, που διεξάγεται με επιπτώσεις στο προλεταριάτο στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.
Η Δολοφονική Αποικιοποίηση του Κονγκό Συνεχίζεται
Στην τελική, το Βέλγιο αποικιοποίησε το Κονγκό από το 1908 ως το 1960. Φυσικά, η αντίθεση του Σερζ ήταν σωστή από κάθε άποψη. Η θέση του σοσιαλδημοκρατίας είναι μια ιστορική και μόνιμη ντροπή, που καταδικάζει την ίδια τη σοσιαλδημοκρατία. Μια προειδοποίηση για τη συχνά παραγνωρισμένη βάση της σοσιαλδημοκρατικής κρατικής διακυβέρνησης στις πλάτες των αποικιοκρατούμενων ανθρώπων.
Η Βέλγικη κυριαρχία στο Κονγκό, από την Ελεύθερη Πολιτεία του Κονγκό ως την αποικιοκρατία, ήταν, ασφαλώς, μία από τις μεγαλύτερες ανθρώπινες θηριωδίες. Υπολογίζεται πως μόνο μεταξύ 1880 και 1920 ο κονγκολέζικος πληθυσμός έπεσε στο μισό. Τουλάχιστον δέκα εκατομμύρια Κονγκολέζοι σκοτώθηκαν.
Και το Κονγκό έχει υποστεί βάναυση εκμετάλλευση από την ανεξαρτησία του το 1960, με τα νεοαποικιακά κράτη και τις εταιρείες να χρηματοδοτούν και να υποστηρίζουν διαδοχικούς πολέμους, οι οποίοι διεξάγονται σε μεγάλο βαθμό από στρατούς δια αντιπροσώπων για να εξασφαλίσουν τον τεράστιο ορυκτό πλούτο του Κονγκό. Αυτό περιλαμβάνει την εξόρυξη του κολτανίου, του βασικού ορυκτού στη σημερινή εποχή της «κινητής» τεχνολογίας.
Ξέσπασε πόλεμος το 1996 ως άμεσο αποτέλεσμα της γενοκτονίας της Ρουάντα το 1994. Ένας δεύτερος πόλεμος ξεκίνησε το 1998. Εμπλέκοντας τις ένοπλες δυνάμεις τουλάχιστον εφτά χωρών και διαφόρων πολιτοφυλακών που διεξάγουν πολέμους δι’ αντιπροσώπων για τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα. Η Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης αναφέρει ότι από το 1998 έως το 2007 περίπου 5,4 εκατομμύρια άνθρωποι σκοτώθηκαν ως αποτέλεσμα αυτών των συγκρούσεων στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Άλλες εκθέσεις αναφέρουν ότι από το 1996, τουλάχιστον έξι εκατομμύρια άνθρωποι έχουν σκοτωθεί και περισσότεροι από έξι εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί στο εσωτερικό της χώρας μόνο στην ανατολική ΛΔΚ.
Πιο πρόσφατες εκθέσεις, από το 2024, εκτιμούν ότι οι κρίσεις στη ΛΔ Κονγκό είχαν ως αποτέλεσμα τον εσωτερικό εκτοπισμό 7,2 εκατομμυρίων ανθρώπων. Αυτή πρέπει να είναι η δεύτερη μεγαλύτερη κρίση εσωτερικού εκτοπισμού στην αφρικανική ήπειρο. Μόνο από τις αρχές του 2024, περισσότεροι από 738.000 άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί πρόσφατα στη ΛΔ Κονγκό, κυρίως λόγω ένοπλων συγκρούσεων.
Αναφορές: Serge, Victor. “Apropos of Congo.” Στο Anarchists Never Surrender: Essays, Polemics, and Correspondence on Anarchism 1908-1938. Mitchell Abidor (Ed.). Oakland: PM Press, 21-22
Πηγή: https://libcom.org/article/victor-serges-anarchist-opposition-belgian-colonialism-congo-jeff-shantz
ΚΑΜΙΑ ΜΟΝΗ-ΚΑΝΕΝΑ ΜΟΝΟ
